'ఆవారా' నుండి ఒకపాట.. కొన్నికబుర్లు

నేను పుస్తకాల్ని సీరియస్‌గా చదువుతాను గానీ సినిమాల్ని మాత్రం కాజువల్‌గానే చూస్తాను. అయితే ఒక్కోసారి సినిమా కూడా నన్ను కట్టి పడేస్తుంది, ఆలోచింపజేస్తుంది. అందుకు 'ఆవారా' ఒక ఉదాహరణ.

'ఆవారా'ని సినిమా పెద్ద హిట్టవ్వడానికి అనేక కారణాలున్నయ్. సినిమా స్వాతంత్రం వచ్చాక దేశపరిస్థితుల్ని అద్దం పట్టింది. యువత వామపక్ష భావాలతో ఉవ్విళ్ళూరుతుంది. ధనిక, పేదల మధ్యన విపరీతమైన తేడా. పేదరికాన్ని, ముఖ్యంగా 'అలగా' జనాన్ని రొమేంటిసైజ్ చెయ్యడం యువతకి నచ్చింది. ఒక political statement కి  ప్రేమకథ పూసి subtle గా ప్రెజెంట్ చెయ్యడం ఈ సినిమా గొప్పదనం.

'ఆవారా'లో రాజ్ కపూర్, పృథ్వీరాజ్ కపూర్, నర్గీస్, కె.ఎన్.సింగ్ లు ప్రధాన పాత్రధారులు. నాకు మొదటిసారి ఈ సినిమా చూస్తున్నప్పుడు కొత్తగా అనిపించింది. కారణం lengthy close up shots. మరీ ముఖ్యంగా రాజ్ కపూర్, పృథ్వీరాజ్ కపూర్ లు confront అయ్యే సన్నివేశాల్లో (కేమెరా మొహం మీద పెడితే నటించడం కష్టం). సినిమాలో పలుచోట్ల నిశ్శబ్దం కూడా చాలా శక్తిమంతంగా మాట్లాడుతుంది! 

పృధ్వీరాజ్ కపూర్ జడ్జ్ రఘునాథ్ గా నటించాడు. జడ్జ్‌గారికి అలగాజనం పట్ల ఏహ్యభావం. వాళ్ళ బుద్ధులు నీచమైనవనీ, అవి ఎప్పటికీ మారవనీ ఆయనగారి నమ్మకం (ఇదొక మేధోరోగం). అందువల్ల ఆయనకి నర్గీస్ రాజ్ కపూర్‌తో స్నేహం చెయ్యడం ఎంతమాత్రం ఇష్టం ఉండదు. అదే సమయంలో బ్రిటిష్‌వాడి నుండి నేర్చుకున్న(తెచ్చిపెట్టుకున్న) హుందాతనం. మనసులో బురదగుంట ఆలోచనలు, బయటకి dignified restraint (ఈ 'పెద్దమనుషుల' గూర్చి తెలుసుకోవాలంటేఉప్పల లక్ష్మణరావు 'అతడు-ఆమె' చదవండి). 

అలగాజనం, క్లాస్ జనం మధ్యన స్పష్టమైన economical, social, biological గీత గీసిన ఉన్నతవర్గ ప్రతినిధిగా జడ్జ్   రఘునాథ్ ఒకవైపు. ఈ దేశంలో ఉన్న దరిద్రానికీ, దిక్కుమాలిన తనానికి, కసికి (తనెందుకంత మొరటుగా ఉంటాడో రీటాకి చెంపదెబ్బ కొట్టి మరీ చెబుతాడు రాజ్) ప్రతీకగా రాజ్ ఇంకోవైపు.

ఒక ఆవారా (రాజ్) ఇంకో ఆవారా (వీధి కుక్క) తో కబుర్లు చెప్పే సన్నివేశంతో రాజ్ మనస్తత్వం సింబాలిక్‌గా చెబుతాడు దర్శకుడు. "మనుషులు జంతువులు. వారికి - స్నేహం చేసేవారు, ప్రేమించేవారు చాలా అవసరం." అంటూ రాజ్ కుక్కతో కబుర్లు చెబుతాడు. హేట్సాఫ్ టు కె.ఎ.అబ్బాస్!

రాజ్ కపూర్ ఆవారా కేరక్టర్ చార్లీ చాప్లిన్ tramp కి అనుకరణగా ప్రస్తావిస్తుంటారు. రాజ్ కపూర్ tramp ని భౌతికంగా మాత్రమే తీసుకున్నాడనీ.. ఆవారా సైకోడైనమిక్స్ పూర్తిగా 'దేశీ' అని నా అభిప్రాయం. శ్రీ 420, జాగ్తే రహో, జిస్ దేశ్ మే గంగా బెహ్తి హై సినిమాలు విడివిడిగా చూడరాదు, కలిపే చూడాలి. అప్పుడే రాజు (tramp) మనకి అర్ధమౌతాడు. 

'ఆవారా'లో the best song "హం తుఝ్ సె మొహబ్బత్  కె  సనం.. " అని అనుకుంటున్నాను. ఈపాట ఎన్నిసార్లు విన్నా నాకు మళ్ళీమళ్ళీ వినాలనిపిస్తుంది. రాజ్ కపూర్ ఎంత మంచి నటుడో ఈపాట చూస్తే తెలుస్తుంది. నాకీ పాట ఎందుకంత నచ్చింది? బహుశా నాలో అంతర్లీనంగా defeatism ఉందేమో! నా personality లో అపరిచితుడుగా దాగున్న ఈ pessimistic trait నాక్కూడా ఆశ్చర్యాన్ని కలిగిస్తుంది.

రాజు ఒక దొంగ, పెద్దింటి అమ్మాయి రీటాని ప్రేమిస్తాడు. ఆమె ప్రేమని పొందడానికి దొరలాగా ప్రవర్తిస్తాడు. ఆమె పుట్టినరోజు కానుకగా ఇవ్వడం కోసం జడ్జ్ రఘునాథ్ దగ్గర్నుండే హారం కొట్టేస్తాడు. ఆ సంగతి పుట్టినరోజు వేడుకలో బయటపడుతుంది. అతను నిర్మించుకున్న ప్రేమసౌధం కూలిపోతుంది.

ఇష్టపడి, కష్టపడి ఆడిన ఆట ఓడిపోతే ఎలా ఉంటుంది? ఖేల్ ఖతం, దుకాణ్ బంద్. ఇంక మిగిలిందేమిటి? feelings of emptiness. sense of hopelessness. అటువంటి సందర్భాల్లో ఏడుపురాదు. హృదయం ఘనీభవిస్తుంది, గుండె గొంతుకలో కొట్టాడుతుంది. నైరాశ్యం, నిర్వేదం.

ఇదంతా రాయడం సులువు. నటించటం కష్టం. రాజ్ కపూర్ మాత్రం ఈ భావాలన్నింటినీ చక్కగా అభినయించాడు. తన బాధని చిన్ననవ్వుతో మిళితం చేశాడు. ఈ expression నాకు మరీమరీ నచ్చింది. ఈ resigned look కొత్తగా కూడా అనిపించింది. అన్నట్లు ఈ పాటలో రాజ్ కపూర్ చేతిలొ కత్తి కూడా నటించింది!

రాజ్ కపూర్ ఆస్థాన విద్వాంసులు శంకర్ - జైకిషన్, శైలేంద్ర, హస్రత్ జైపురి, ముఖేష్. బర్సాత్ నుండి ఈ టీమ్ కంటిన్యూ అయ్యింది. ముఖేష్ గొంతులో మెలొడీ పెసరట్టులో ఉప్మాలా మెత్తగా, హాయిగా ఉంటుంది. నటుడు రాజ్ కపూర్ కన్నా దర్శకుడు రాజ్ కపూర్ ఎన్నోరెట్లు ప్రతిభావంతుడంటారు. నిజమే కావచ్చు. YouTube లోంచి ఈపాట మీ కోసం. ఎంజాయ్ చెయ్యండి!

(published in fb 3/6/17)